пхъэ

пхъэ
1. лес (как стройматериал)
/ Псэуалъэ, пхъащхьэ къыхахыну паупщIа жыг.
Пхъэр зэгуэхын.
* Пхъэ зыIущIым къуэщIий егъуэт. (погов. )
2. дрова
/ Гъэсын хьисэпу паупщIа, якъута жыг.
* Пхъэр зэпыхын. Пхъэр сымэ, Iугъуэ пех. (погов. )
Пхъэ зэгуэгъэзам дэгъэплъын укротить, заставить подчиниться кого-л.
Пхъэ идзэн устроить жеребёвку, бросить жребий. Пхъэ ирадзэри абы и пхъэркъикIащ.
Пхъэ зэтеупщIэн изготовить, сделать сруб. {И} пхъэ къикIын 1) повезти кому-л. 2) выиграть по жребию.
* Зи пхъэ къикIар зи кIапэкIэ ягъэуври къыкIэлъикIыр кIэлъагъэувурэ ягуэш. фольк.
пхъэ вакъэ деревянные башмаки, сабо
/ Пхъэм къыхэщIыкIа вакъэ.
* Дэшхуейуэрэ си пхъэ вакъитIым сынырокIуэ мыгъуэри сыныроплъэ. Къэб. п. и ант.
пхъэ гуахъуэ деревянные вилы
/ ЖьитI зыгуэт пхъэ дыкъуакъуэм къыхэщIыкIа гуахъуэ.
Пхъэ гуахъуэр мэкъум хэIун.
пхъэ дакъэ 1. кусок бревна
/ КIэщIу зэпыха, зэпыуда пхъэ гъум.
* Сэ си щIакIуэ щIагъым пхъэ дакъэ ин щIэслъхьащ. Къэб. таур.
2. пень
/ Жыгыр паупщIа нэужь щIым къыхэнэ лъабжьэ.
пхъэ дакъэжь 1. обрубок дерева
/ Пхъэ гъум кIэщI.
* Лъэныкъуабэ зищIауэ Вильяминовыр гуанабэ пхъэ дакъэжьым тест. Ш. А.
2. см. пхъэ дакъэ 2.
пхъэ закъуэ лъэмыж мост из одного бревна
/ Лъэсхэр зэрызекIуэ лъэмыж бгъузэ дыдэ.
* Уфафэу пхъэ закъуэ лъэмыжымкIэ икIын хуей хъуащ. Хъу. и таур.
пхъэ кумылэ сердцевина (дерева)
/ Пхъэм ику дыдэ, нэхъ и щабапIэ дыдэ.
пхъэ къутапIэ 1. чурбан, на котором колют дрова
/ Пхъэ щакъутэкIэ зытраубыдэ пхъэ дакъэ; теIущIыкIыпIэ.
* Пхъэ къутапIэмкIэ зигъазэри {ПIытIу} пхъэ зыкъутэ щIалэм еджащ. Ж. Б.
2. место во дворе, где рубят дрова
/ Пхъэ щакъутэу пщIантIэм иIэ щIыпIэ.
Пхъэ къутапIэр пхъэнкIын.
пхъэ къутахуэ см. къуэщIий.
пхъэ лъакъуэ протез ноги
/ Лъакъуэ зыпымытыжхэр иризекIуэу Iэпкълъэпкъым щымыщ пкъыгъуэ.
пхъэ пэгун бадья, бадейка
/ Пхъэм къыхэщIыкIа пэгун.
пхъэ пшынэ балалайка
/ ШыкIэпшынэ теплъэ зиIэу IэпэхэмкIэ пшынэбзэм еуэурэ макъамэр къызэрырагъэкIыр.
* СолIапэ жызоIэри си пхъэ пшынэр согъаджэ. фольк.
пхъэ тыкъыр см. пхъэ дакъэ 1.
* Хъуэжэ зы пхъэ тыкъыр иIэти къэпым ирилъхьэри къихьащ. Хъу. и таур.
пхъэ хъурей кругляк (нераспиленный лес, как материал)
/ Пхъэ зэгуэмыха.
Пхъэ хъурейхэр пхъэзэгуэхым шэн.
пхъэ цIыб деревянная пробка (от бочки)
/ Фэндыращхьэ, бочкащхьэ сыт хуэдэхэр зэрагъэбыдэ пхъэ тыкъыр.
пхъэ цIыцI см. пхъэ хъурей.
пхъэ Iунэ деревянные гвозди
/ Пхъэм къыхэщIыкIа Iунэ.
Пхъэ Iунэ щIын. Пхъэ Iунэ етын.

Словарь Кабардино-Черкесского языка. 2014.

Игры ⚽ Нужен реферат?

Полезное


Смотреть что такое "пхъэ" в других словарях:

  • пхъэ — (пхъэр, пхъэхэр) 1. древесина Пхъэм хашIыкIырэр бэ 2. дрова Чъыг иупкIыгъэр, зэпыхыгъэр, къутагъэр Мэзым кIуи пхъэ къыщагъ Пхъэр машIом пилъхьагъ …   Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ

  • Черкесский женский костюм — Женская одежда была весьма разнообразна и богато украшена. Одежда у черкесов (адыгов), как и у большинства народов Кавказа, различалась в сословных вариациях. В костюм женщины входили: платье, кафтан, рубаха, штаны, многообразие головных уборов и …   Википедия

  • аршын — (аршыныр, аршынхэр) аршин 1. МетрэкIэ ашын системэм техьаным къыпэкIэ Урысыем кIыхьэгъэ шапхъэу иIагъ Аршыныр метрэм и 0,71 рэ мэхъу ШэкI аршын къыщэфыгъ 2. Джар зикIыхьэгъэ гъучI е пхъэ линейкэм раIо АршынкIэ шэкIыр ашы Пхъэ аршын ◊ Ежь… …   Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ

  • бэмб — (бэмбыр, бэмбхэр) 1. рычаг Пхъэ бэмб: пхъэ гъум кIыхьэу, хьылъэ горэ агъэкощын е къаIэтын хъумэ, зыIэпакIэ хьылъэм чIалъхьэмэ, ащ мыжъоми пхъэми зыгорэ кIадзэмэ, адрэ IэпакIэм теIункIэхэзэ, къызэраIэтырэр ары Бэмб чIадзи машинэр къаIэтыгъ 2.… …   Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ

  • гурхъу — (гурхъур, гурхъухэр) 1. деревянная ступа Натрыф, коц ыкIи пэмыкI лэжьыгъэ гъэулэбыгъэм кIышъор, шъуампIэр тезыфырэ Iэмэ псым Гурхъур егъэгу 2. ножная ступа Пхъэ гурхъу Пхъэ гурхъумкIэ фыгум хэгухьэх, натрыф рагу …   Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ

  • зэхэстыхьагъ — (зэхэстыхьэ) лъым. сгорел, а, о (все вместе) Зэхэлъэу стыгъэ Пхъэ цIынэмрэ пхъэ гъугъэмрэ дэгъоу зэхэстыхьагъ …   Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ

  • пхъэшIы — I заготовка дров, лесозаготовка Пхъэ гъэхьазырын (чъыгыр иупкIын, пхъэр зэпыупкIын, зэпыхын) Мэзым пхъэшIы кIуагъэ II (пхъэшIыр, пхъэшIхэр) лесоруб Чъыгхэр изыупкIэу, зэпызыхэу пхъэ зыгъэхьазырырэр ары ПхъэшIхэр мэзым хэтых …   Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ

  • пцыгъэ — I зыпI. гл. выдолблен, а, о ПцыкIэ угъоныгъэ КIэсэн дакъэр зэрагъэуцощт пэIулъашъор пцыгъэ II (пцыгъэр) бл. уахъ. иприч. выдолбленный, ая, ое Пхъэ пцыгъэ заулэ щылъ Пхъэ пцыгъэр ышти, Iуихыгъ …   Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ

  • тыригъэуагъ — I (тырегъао) езгъ. придавил, а, о Онтэгъу горэ тырилъхьагъ Мыжъо тыригъэуагъ Пхъэ тыригъэуагъ II (тырегъао) езгъ. 1. заставил, а, о бить (на) КIэлэегъаджэм бэрэбэнаор бэрэбаным тыригъэуагъ 2. заставил, а, о побудил постучать ЛIыжъым кIалэр пчъэм… …   Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ

  • тIаркъу — (тIаркъор, тIаркъохэр) развилина КъутэмитIу зэгокIыпI Пхъэ тIаркъу Кохъо тIаркъом ыубытыгъ Пхъэ хьажтIаркъу …   Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ

  • Черкесы — (Адыги из КЧР) Самоназвание Адыгэ …   Википедия


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»